Okuma Yazma Öğretimi

Okuma yazma öğretimi, bireylerin sahip olduğu zihinsel, duygusal, davranışsal ve bilişsel becerilerinde önemli değişikliklerin olmasında etkilidir.

Hazırlanan Türkçe, özel eğitime gereksinim duyan bireylere etkili okuma becerisi kazandırarak Türkçeyi etkili ve doğru kullanma becerisi kazandırmayı amaçlamaktadır.

Programa başlamadan özel eğitime gereksinim duyan bireylerin sahip olduğu bilgi, beceri ve yeteneklerin doğru ölçüm araçlarıyla belirlenir daha sonra eğitim sürecine başlanılır.

Özel eğitime gereksinim duyan bireylerin ek özrünün (Görme, işitme vb.) var olup olmadığı dikkate alınarak eğitime başlanılmaktadır.

Öğretimde kullanılacak olan tüm öğretim araç -gereçleri özel eğitime gereksinim duyan bireylerin bireysel özellikleri dikkate alınarak hazırlanmaktadır.

Öğretim yapılacak ortamın dikkat dağıtıcı uyarıcılardan (yüksek ses, yüksek ışık vb.) arındırılarak ortam hazırlanılır. Özel eğitimde okuma-yazma eğitimine başlamadan önce dikkat edilmesi gereken iki önemli husus daha vardır. Bunların birincisi “çocuğun özür grubu nedir? Nasıl bir okul yaşantısı olacaktır?”. Öğrenci down sendromlu, otizmli, yoksa gelişim geriliği veya özel öğrenme güçlüğü olan biri mi? Ona en uygun kullanılması gereken yöntem nedir? Akranlarıyla birlikte kaynaştırma eğitimimi alacak, özel alt sınıfa mı gidecek yoksa sadece rehabilitasyon desteğimi alacak? Dikkat edilmesi gereken ikinci önemli nokta ise çocuğun yeterli hazır bulunuşluk düzeyinde olmasıdır. Yeterli hazır bulunuşluk düzeyinde bulunan çocuğun okuma yazma süreci için gerekli bazı önkoşul becerileri yerine getirmesi gerekmektedir. Peki nedir bu ön koşul beceriler? Bunları 9 ana madde altında toplayabiliriz.

Özel gereksinimli çocuklarda okuma yazma eğitimi için sahip olunması gereken ön koşul beceriler:

• Genel bilgi dağarcığı (meyveler, sebzeler, taşıtlar,hayvanlar,sayılar,meslekler,eylemler,geometrik şekiller,zıt kavramlar)
• Görme ( aynı olanı bulma,farklı olanı bulma,eksik tamamlama; resim,renk,sayı,harf,eşleme)
• İşitme ( ses taklidi, senin yönünü bulma, gözü kapalı çıkan sesi tahmin etme,dinleme,dinlediği ile igili sorulara cevap verme)
• Konuşma ( kendini ifade edebilme,ailesini tanıtma,sorulan sorulara cevap verme)
• Kas gelişimi ( kaba ve ince motor beceriler,top tutma kağıt yırtma,hamurla oynama,ipe boncuk dizme vb)
• Sosyal ve duygusal uyum ( yeterli hazır bulunuşluk düzeyinde olması)
• Dinleme
• Kalem tutma
• El-göz koordinasyonudur( parmak takibi yapabilme, sınırlı alan boyama,çizgi çalışmalarını yapabilme)
• Özel gereksinimli çocuklarda eğer bu ön koşullar gelişim düzeyine ulaşmamışsa bu becerilerden çalışmaya başlanır.

Gerekli ön koşul beceriler kazandırıldıktan sonra öğretim yapılacak yöntem belirlenir. Okuma yazma süreci eğitimde sancılı bir süreçtir fakat doğru yöntem teknikle çalışıldığı takdirde bu süreç öğrencinin çalışmaktan zevk alacağı eğlenceli bir süreç haline gelmektedir.

Okuma-yazma eğitiminde kullanılan yöntemler;

Metin yöntemi(Üstün zekalı bireyler için): Paragraf bütün halinde verilir. Sonra cümle-kelime-hece ve seslere ayrılır. bütünden parçaya gitme

Harf yöntemi(Otizmli bireyler için): Harflerin okunuşu öğretilir.( Daha doğrusu otizmi olan birey harflerin okunuşunu ezberler. Örnek: ba-ca-ka-pı…) Sonra bu heceler birleştirilerek yeni kelime ve cümleler oluşturulur.

Ses yöntemi (Hafif veya ortaya yakın hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler için,down sendurumlu çocuklar ): Harflerin okunuşu esas alınmıştır. Bildiğiniz gibi şu anda devlet okullarında uygulanan bir yöntemdir.Sesler gruplara ayrılmış ve guruptaki ses sırası takip edilerek yeni yeni kelimeler türetilmiştir.

Şöyle ki:

• Birinci Grup : e,l,a,t
• İkinci Grup : i,n,o,r,m
• Üçüncü Grup : u,k,ı,y,s,d
• Dördüncü Grup: ö,b,ü,ş,z,ç
• Beşinci Grup : g,c,p,h
• Altıncı Grup : ğ,v,f,j

Okuma yazma süreci ve sonraki basamakları muhakkak işitsel,görsel,kinestetik desteklidir.

Okuma yazma öğretiminde oyunlar

Unutulmamalıdır ki çocuğun yaşantısında oyun büyük bir yer tutar. Bir çok kavram oyun yoluyla daha hızlı öğrenilmektedir. Aynı şekilde okuma yazma çalışmaları yaparken de oyunlardan faydalanılabilir.Öğretilen cümle kelime hecelerin unutulmasını önlemek için bol bol tekrar yapılması gerekmektedir.Oyun yoluyla bu tekrarların zevkli hale gelmesi sağlanabilir.İlk okuma yazma öğretiminde kullanılabilecek önerebileceğim oyunlardan birkaç örnek aşağıda yer almaktadır.

• Balon Şişirme Oyunu:

Balonlar alınır ve bu balonların üzerine öğrenilen kelime,hece yada cümleler yazılır.Bu heceler yan yana getirilerek anlamlı kelimeler yaptırılır.

• Numarayı Bul Oyunu:

Kartona 10 tane kutu çizilerek bunlara bir numara verilir. Bu kutuların içine farklı kelimeler yazılır.Öğretmen tarafından bir numara söylenir ve öğrenci tarafından o kutudaki kelimeyi bulması istenir,okutulur ve yazdırılır.

• Kelime Piyangosu:

60-70 cm çapında ortasında kolayca dönebilen bir gösterge bulunan kartondan bir tablo hazırlanır. Bunun üzerine tekrar ettirilecek kelime yada hece tutturulur.Çocuk tablonun üzerindeki göstergeyi çevirir hangi kelime yada heceyi gösteriyorsa o kelime okutulur ve yazdırılır.

• Hece Piyangosu:

Kelime piyangosu gibi mukavva üzerine yapılır. Göstergenin üzerine heceler ile birleştiği zaman kelime oluşturacak bir hece konur. Kenarlarına da kesilen heceler konur.Gösterge çevrildiğinde hangi heceyi gösteriyorsa iki hecenin oluşturduğu kelime okutulup yazdırılır.

• Şans Oyunu:

Bir torba içine kelime fişleri konur. Bu torbada bulunan kelimeler öğrenciye çektirilir.çekilen kelime okutulup yazdırılır.

Yazma Becerisini ilerletmek için parmaklarla serbest boyama ,havada,suda kum havuzunda,ayna karşısında çeşitli yazma uygulamaları yapılmaktadır.

Bireyin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda el yazısı veya düz yazı kullanılmaktadır.

Okuma Yazma çaılşmaları tam anlamıyla bitiminden sonra Bireyle okuma-anlama çalışmalarına daha sonra dil bilgisi konularına geçilmektedir.Okuma-anlama çalışmalrında çocukların algı düzeylerine göre basitten zora doğru görsel ve işitsel olarak (bilgisayar,radyo,televizyon ortamında , görsel kartlarla ,okuma parçalarıyla, hikaye kitaplarıyla,sesli kitaplarla) çalışmalar yapılmaktadır.Dil bilgisi konularında da yine çocuğun algı düzeyine göre:

1.Noktalama işaretlerini kullanma

2.Yazım kuralları

Konuları işlenmektedir.Konular İşlendikten sonra grup ortamında veya bilgisayar ortamında oyun içinde alıştırmalar yapılmaktadır.Çocuklarıımız hem eğlenip hemde öğrenmektedirler.